Geschiedenis van het Oude Noorden

20 jaar geleden kwam Ed de Meijer als opbouwwerker in het Oude Noorden. Hij maakte een spectaculaire ontwikkeling mee,  van een probleemwijk werd het Oude Noorden een groeibriljant. Hoe werd die omslag bewerkstelligd? Naast de projectgroep die zich achtereenvolgens intensief bezighield met de Erasmusbuurt en de Kloosterbuurt, speelde ongetwijfeld de woningbouwvereniging Havensteder, Woonstad en diverse scholen een unieke rol.

Marokkaanse moeders op de bankjes en fabeldieren
In het Oude Noorden staan woningcorporaties en deelgemeente met hun rug tegen de muur. Zij willen in de wijk een sociale mix en willen dit bekomen door het behouden van jonge middenklasse gezinnen en de verkoop van woningen. Koopwoningen kunnen ze aan de straatstenen niet kwijt, de wijk moet eerst kindvriendelijk worden.

Ik kan met bewoners een belangrijke bijdrage leveren aan het opknappen van binnenterreinen en het creëren van een kindvriendelijke route. Via een hele waaier van bewonersinitiatieven weten we de buurt compleet te veranderen en de bewoners het gevoel te geven dat de buitenruimte van hen is. De belangrijke sleutel tot sfeerverandering zijn de wekelijkse pleinactiviteiten waar muziekgroepen, dansers, zangers, workshops en acrobaten zorgen voor een spetterend programma.

Als we voor het eerst met de tentjes van het Rotterdams Volkstheater op het Johan Idaplein komen, wordt er met stenen gegooid. ‘Wegwezen dit is ons plein!’

Hoe werd de aanpak succesvol? Als ik een aantal maanden in het Oude Noorden werkzaam ben, komt het Sociaal Platform Rotterdam in de persoon van Casper Houtman naar de wijk. Hij gaat niet praten met bobo’s in instellingen maar met mensen die hart hebben voor de wijk. Hij begint met Natasha van het Kinderparadijs een soort creatief buurthuis. Die verwijst weer naar mij en via een zwaan kleef aan zitten we met een zestal bewogen mensen rond de tafel. We maken een eenvoudige analyse.

Het centrale speelplein wordt beheerst door zes jongeren die er iedereen afschoppen, wijkgebouw het Klooster is een bolwerk van hangjongeren met pasjes en detectiepoortjes. Het heeft de aanblik van een gevangenis, na de basisschool verliezen de kids alle binding en belanden in een hangcultuur.

Casper bepleit een down-top aanpak. Het management moet de initiatiefnemers ondersteunen en de politiek moet hun analyse volgen en middelen ter beschikking stellen.

De pleinactiviteiten zorgen voor verandering van sfeer. De jongeren zien dat er van alles gebeurt voor hun broers en zusjes. Er komen weer bankjes op het plein die bezet worden door Marokkaanse en Turkse moeders. Ze willen ook een plek aan de creatafels en zorgen voor een high tea. Via het jeugdsportfonds worden 250 kinderen lid van een sportvereniging.

Het Klooster wordt grondig verbouwd en is een wijkgebouw voor, gerund door bewoners zelf. ZZP-ers nemen er initiatieven, kunstenaars exposeren, er is film en theater en een uitgebreide muziekschool.  Mensen kunnen er terecht voor individuele en juridische hulpverlening. Bewoners en corporaties steken er de koppen bij elkaar.

Unieke bewonersinitiatieven zien het licht in de sfeer van stadslandbouw en zelfs een kleurrijk Antilliaans carnaval trekt door de Zwartjanstraat. Opzoomer Mee faciliteert talloze straat en buurtactiviteiten. Een uitschieter is de aanleg van een prachtige tuin op het binnenterrein Schoonoordstraat door de bewoners zelf. In Rapsodie, een echt buurthuis, huist het opbouwwerk SONOR dat in de haarvaten van de wijk zit.

Met de directeur van de Kunststichting open ik de Route du Nord, een explosie van exposities en performances van jonge kunstenaars in leegstaande winkels en kantoren van Zwaanshals tot het Zomerhofkwartier. De Route du Nord trekt duizenden jonge kunstliefhebbers en alternatievelingen, het Oude Noorden als place to be. Spil van creativiteit is SPAM, een zeventiger interieurzaak met Sandra en Marcel, geflankeerd door fotograaf en ontwerper  Eddy Kaijser en galeriehoudster Michelle.

De kinderen van de basisscholen worden meegesleept in dit elan. Ze maken driedimensionale kunstwerken die de wijk gevels kleur geven en fabriceren ongekende fabeldieren die de verbindingsroute tussen de speelpleinen markeren.

Na de eerste lichting creatieve nieuwkomers in de Heer Vrankestraat die succesvol streden voor historiserende nieuwbouw met het oog op het Oude Noorden karakter, zien diverse bouwprojecten het licht: Soetendaalseplein en 130 Watt bij Zwaanshals. Het Oude Noorden wil een echte volkswijk blijven met een inspirerende creatieve middenklasse.

Mijn stamcafé is café de Bel gerund door de alternatievelingen van de Gerard Scholtenstraat. Het is een café van kunst, creativiteit, veel muziek en Belgisch Leffe Bier.

De OBR woningen worden aan de krakers van de Gerard Scholten verkocht, die zelf funderingsherstel regelen. De woningen zijn geschilderd in Franse bonte kleuren en op één van hen staat: ‘Salle des fêtes!’

Binnenterreinen en jeugdig elan
Woonstad wil een vijftal binnenterreinen in het Oude Noorden grondig aanpakken. Ze hebben een belang namelijk het verkopen van woningen aan een middenklasse die een boost kan betekenen voor de volkswijken. Overal in de binnengebieden staat het gras een meter hoog, om van de afvalhopen te zwijgen.

Als coach word ik door manager Gerdie gekoppeld aan een groep jeugdige enthousiaste Woonstad meiden. Met groepen bewoners gaan we kijken naar ‘good practices’ in de stad. Firma Ovaal met natuurlijke speelwerktuigen geeft diverse workshops. Bewoners worden uit hun huizen gelokt met stemmige muziek en zuiderse hapjes. De creativiteit viert hoogtij.

Terrein na terrein wordt in een sfeervolle oase omgetoverd met avontuurlijke speelwerktuigen en lekkere loungebanken. Enthousiaste bewoners zorgen voor sleutelbeheer en eenvoudig onderhoud in samenwerking met een Pameijer club. Verbinden is het toverwoord.