Koude Oorlog komt tot leven in Schiebroekselaan

Een bunker uit de Koude Oorlog voor je deur: het komt weinig voor in Rotterdam. De Schiebroekselaan heeft een goed verborgen exemplaar, gelegen aan de kant van de Bergweg, bij de bloemenstal. Buurtbewoners zagen in de jaren negentig de waarde van deze plek en zorgden dat deze behouden bleef. Sinds kort is de bunker gerestaureerd door vrijwilligers van een bijzondere Rotterdamse stichting. Wat velen zal verrassen: het is helemaal geen bunker…

In 1997 wilde de gemeente Rotterdam de bunker weg hebben: het maakte het straatbeeld er niet beter op, en met die spanningen tussen Oost en West liep het ook wel los. Hans Snoek woonde in die tijd al recht tegenover de bunker en heeft zich met de bewonersorganisatie Liskwartier (BOL) indertijd ingespannen om de bunker te behouden.

Hij herinnert het zich nog goed: “Wij zaten daar tijdens de bijeenkomst met de gemeente tegenover een sloper met zo’n gouden ketting om.

Die dacht al dat hij de opdracht binnen had, om de boel daar even op te ruimen.”

De BOL overtuigde de gemeente echter met een goed plan, waardoor de sloop niet doorging.

De sloopsubsidie, aangevuld met wat sponsoring, kon ingezet worden om de omliggende muren opnieuw op te bouwen en de beplanting op de bunker door een professionele hovenier te laten onderhouden.

Gespuis
Hans heeft als informele beheerder van de bunker al wat memorabele momenten meegemaakt op en rond de bunker. “In de beginjaren was het ook wel een puinbak: er was overlast van junks, en toen we gingen opruimen was het opletten dat je niet in aanraking kwam met naalden die ze hadden achtergelaten.”

Maar daar bleef het niet bij: de bunker bleek ook aantrekkelijk vastgoed voor ander gajes.

“Op een nacht werd ik wakker en hoorde ik gerommel aan de overkant.

Toen ik keek vanaf de eerste verdieping van mijn huis zag ik dat er iemand stond te rommelen aan de houten deur die ik erin had gezet.

Ik riep naar de nachtelijke bezoeker dat hij moest wegwezen, maar hij antwoordde doodleuk: “Is dit van jou dan?”.

De volgende dag inspecteerde ik met twee agenten de schade en bleek mijn sleutel niet meer te passen. Het was blijkbaar een kraker geweest die razendsnel het slot had vervangen.”

Bloemenstal
Feitelijk gaat het complex om twee losstaande bunkers met een eigen ingang. Het voorste gedeelte ligt aan de Bergweg, maar is minder als zodanig herkenbaar door de bloemenstal die er al decennia voor ligt. De bloemiste gebruikt de bunker als opslag, omdat het zowel in zomer als winter de goede omstandigheden biedt om bloemen te bewaren.

Deze ruimte had dezelfde inventaris als de ruimte aan de kant met de ingang aan de Schiebroekselaan. “Ik heb die spullen uit de voorste ruimte gehaald en in het achterste gedeelte opgeslagen”, aldus Hans. “Ik wist allemaal niet precies wat het was, maar het leek me goed om het te bewaren.”

Restauratie
Een recent bezoek aan de bloemenstal door enkele erfgoed enthousiastelingen bewees dat dit een goede gedachte was.

De Stichting Cultureel Erfgoed Koude Oorlog (CEKO) heeft tot doel het Rotterdamse erfgoed uit de Koude Oorlog te herstellen en bekender te maken bij Rotterdammers.

Pim van den Bos, lid van de stichting, legt uit: “Over de Tweede Wereldoorlog is al zoveel onderzocht, maar de Koude Oorlog is nog relatief onderbelicht gebleven.”

Het was een afvaardiging van deze stichting die bij de bloemenstal kwam vragen wie de bunker beheerde. Dat leidde ertoe dat ze met Hans in contact kwamen, waarna vanuit CEKO Dré Boelhouwers er vele uren in stopte om de ruimte te restaureren. De kelder, die wel aandoet als een treincoupé met zijn bankjes, tafeltjes en horizontale vlakken erboven, is niet alleen opnieuw geverfd, maar ook de zittingen en tafelbladen zijn volledig vervangen.

Geen bunker
Maar eerst wil Pim iets rechtzetten: “Het is helemaal geen bunker, het is een schuilkelder.

Bunkers zijn over het algemeen gerelateerd aan de Tweede Wereldoorlog. Zoals deze schuilkelder in de Schiebroekselaan waren er indertijd 17 in Rotterdam. Het idee was dat er bij een luchtalarm 50 mensen die op dat moment op straat waren konden schuilen in een dergelijke kelder.

Leden van de Bescherming Bevolking (BB) hadden de sleutel en konden de kelder bij een calamiteit openen.” Tijdens openstellingen van ruimtes die CEKO heeft gerestaureerd dragen de vrijwilligers van de stichting ook het uniform van de BB. Pim: “Dat voegt voor de bezoekers echt iets toe aan hun bezoek, in combinatie met het feit dat we de ruimte zoveel mogelijk in authentieke staat hebben teruggebracht.”

Schip
Hans Snoek kijkt met positieve gevoelens terug op de 24 jaar dat hij nu betrokken is bij de schuilruimte. “Het mooie is dat van de acht oorspronkelijke straatbewoners die zich indertijd hard maakten voor het behoud er drie nog steeds betrokken zijn.”

Zo voor zijn eigen voordeur staand en het geheel van bouwwerk en groen van de schuilruimte in zich opnemend kan Hans een gevoel van tevredenheid niet onderdrukken. “Kijk dan hoe mooi het erbij ligt, het is net een schip, met die ommuring en afrastering van kastanjehout, en die drie monumentale platanen als masten.

Je wilt niet weten wat er van was geworden als dit indertijd allemaal zou zijn gesloopt.”