DE BLIJE SCHEPPINGSKRACHT VAN HILDEGARD

Wie is de vrouw die de Kloosterbuurt en de Hildegardiskerk haar naam gaf? Haar naam, Hildegard von Bingen (1098-1179), levert meer dan 4 miljoen hits op op Google. Pas 900 jaar na haar geboorte, dus rond de eeuwwisseling, groeit de belangstelling voor haar werk. De actualiteit van haar werk is groot.

Door de ecologische crisis van nu is haar werk actueler dan ooit. Verrassend genoeg kom je veel trends erin tegen: plantaardig voeding, het belang van tuinieren, koken van vers voedsel, natuurlijke geneeskunst, klank zingen, toneel. Dit alles vanuit een holistische visie op mens en dier, seizoen en plant.

Wie was deze bijzondere vrouw en wat kunnen we nu van haar leren? En wat zou ze met haar leefstijl, waarnaar zoveel onderzoek is verricht, kunnen betekenen in de wijk?

Om een beeld te krijgen van Hildegard anno 2022 belichten we in een aantal artikelen haar inspirerende leven en werk.

Hildegards moeder bracht haar als 8-jarige naar het klooster en daar zou ze haar lange leven blijven. Op haar 38ste werd ze moeder overste en volgde de vrouw op die haar had leren lezen en schrijven en waarschijnlijk ook de basis heeft gelegd voor haar muzikale ontwikkeling. Deze vrouw, Jutta von Sponheim, was zelf nog maar 16 jaar oud toen Hildegard aan haar zorgen werd toevertrouwd.

Evenals Hildegard kwam ze van een adellijke familie. Een leven in een klooster had in die tijd naast nadelen, zoals seksuele onthouding en het opgeven van een leven in de vrije wereld, ook veel voordelen. Het was de enige manier om als vrouw te kunnen leren lezen en om muziek, kunst en wetenschap te kunnen beoefenen. Dus als je intelligent en ambitieus was, en creatief, dan was het klooster je enige kans om te leren en te maken.

De band tussen vrouwen die als kind intraden was heel hecht. Jutta gaf haar geleerdheid en enthousiasme door vanuit een venstertje, vanuit een hokje waarin ze zich levenslang had laten inmetselen. Hadden de meisjes een idee van wat hun ‘Moeder’ zichzelf daarmee aandeed?

Visioenen
Wat we weten van Hildegard is dat ze door deze bizarre opvoeding werd uitgedaagd om zich niet te schamen voor haar visioenen. Dat ze als Moeder Overste haar eigen ideeën over het heelheid, lichaam en ziel, over gezondheid en ziekte, over leven en dood vorm gaf. En dit is waar ze haar inspiratie vandaan haalde: Ik ben dus nooit ten prooi gevallen aan extase in de visioenen, maar ik zie ze klaarwakker, dag en nacht.

En ik word voortdurend gekluisterd door ziekte, en vaak in de greep van pijn zo intens dat het me dreigt te doden, maar God heeft me tot nu toe gesteund. Het licht dat ik zo zie is niet ruimtelijk, maar het is veel, veel helderder dan een wolk die de zon draagt. Ik kan er noch hoogte, noch lengte, noch breedte inmeten; en ik noem het ‘de weerspiegeling van het levende licht’.

En zoals de zon, de maan en de sterren in het water verschijnen, zo krijgen geschriften, preken, deugden en bepaalde menselijke handelingen vorm voor mij en glanzen ze.’Steeds als het systeem van de kerk, in de vorm van de machtsstructuren, haar plannen in de weg zat, werd Hildegard doodziek. Ze was al zo beroemd, dat iedereen wereldwijd de adem inhield en dus moest er ruimte komen voor haar: ze

stichtte een eigen klooster van uitsluitend vrouwen en kon daar haar eigen regels vestigen en doorgaan met haar unieke werk. Ze was en bleef tot ver na haar dood lastig voor het systeem van de Katholieke kerk. Pas rond de eeuwwisseling werd de ware Hildegard voor het voetlicht te gebracht en bevrijdt van de canon van de katholieke Kerk en wat daarin gepast was.

In Duitsland en overal ter wereld werden haar werken vertaald, gepubliceerd en van commentaar voorzien. Talloze boeken over haar veelzijdige invloed verschenen. De tijd was rijp voor een kosmische visie op het leven en op het geloof. Paus Benedictus volgde de trend en verklaarde haar heilig in 2012.

Hildegardis actueel
Momenteel kun je niet door het Rijndal in Duitsland reizen zonder overal haar naam tegen te komen. Pelgrimswegen, studiecentra, boeken, ideeën over ziekte en gezondheid, opvoeding, moederschap, vrouwenkwalen, producten zoals speltbrood (Dinkelbrot) kruidenthee, kruidenlikeur, boeken met recepten, visioenen, medicijnen.

En dan de muziek: de talloze liederen worden uitgevoerd en zijn op internet te beluisteren.

Maar het belangrijkste is misschien wel het dragende principe van al die uiteenlopende vakgebieden: geest, ziel en lichaam zijn één. En alles wat leeft is met elkaar verbonden in een steeds veranderende (blije) scheppingskracht.